DETERJAN

DETERJAN: 

     Kir sökücü maddedir. Deterjanlar petro-kimya ürünlerinden elde edilen, temizleme ve arıtma gibi işlemlerde kullanılan, toz, sıvı ya da krem şeklinde kimyasal maddelerdir. Deterjan sabunun yaptığı her işi yapmasına rağmen sabun, kullanım alanında deterjanın yerini alamamaktadır. Deterjanın en önemli özelliği sert sularda bile köpürebilen bir yapıya sahip olmasıdır. Deterjanlar uzun karbon atomu zincirinden oluşan bir alkil ya da arilin sülfat ya da sülfonat tuzlarıdır. En çok bilinen deterjan, Lauril alkolden elde edilen sodyum lauril sülfattır.

sodyumdodesil sülfat

            Deterjanın temizleme prensibi sabunla aynıdır. C sayısı 10-14 arasında olan alkollerin sülfatlarının sodyum tuzudur.

C₁₂H₂₅-OH + H₂ SO₄ →   C₁₂H₂₅-O-SO₃H + H₂O (Lauril alkolün, sülfirik asitle tepkimeye girer)

C₁₂H₂₅-OSO₃H + NaOH → C₁₂H₂₅-OSO₃Na + H₂O  (Laurilsülfat, NaOH la tepkimeye girerer)

C₁₂H₂₅-OSO₃Na → C₁₂H₂₅-OSO₃^- + N a⁺ (Sodyum lauri (dodesil)l sülfat suda çözündüğünde Na⁺ iyonunu salar)

C₁₂H₂₅-OSO₃^-  anyonunun OSO₃^-  tarafı su tarafından C₁₂H₂₅- ucu, kir tarafından çekilir.

NOT: Deterjanlar, sert suda çökelek oluşturmazlar. Sert sularda daha iyi temizlerler.

NOT: Deterjanlara köpük düzenleyici katkı maddeleri ilave edilir.

NOT: Deterjan ve sabunun sıcak suda daha iyi temizlerler.

NOT: Deterjanların yapısında benzen halkası taşıyan türleri vardı. Benzen halkası formülde gösterilmiştir. Bu tür deterjanlara; alkil benzen sülfonat deterjanları denir.

SABUNLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

DETERJANLARIN  GENEL ÖZELLİKLERİ

1.  Bitkisel ya da hayvansal yağlardan elde edilirler. 2.Doğal olduklarından,insan vücuduna etkileri yoktur. 3. Yapıları doğal yollarla kolaylıkla parçalanırlar. 4. Su kirliliğine sebep olmazlar. 5.  Çevreye zararları yoktur. 6. Zamanla temizleme gücünü kaybederler 7. Sert sularda bulunan metal iyonlarıyla çökelek oluştururlar. 8. Kıyafetlere zararları vardır. 9.Sıcak sularda daha etkili temizlerler 10.Binlerce yıldır kullanılmaktadır.

1. Petrol türevlerinden sentetik olarak elde edilirler. 2. İnsan vücuduna tesir ederler. 3. Kolay kolay bozunmazlar. 4.Su kirliliğine sebep olurlar . 5. Çevre kirliliğine sebep olurlar. 6. Değişik amaçlar için özel formülleri vardır. 7.Sert sulardaki iyonlardan çok az etkilenirler. 8.Soğuk suda bile iyi temizlerler. 9. Kıyafetleri fazla yıpratmazlar. 10. son 50-60 yıldır yaygın olarak kullanılmaktadır.